ابن سينا

اكليل كوهي با نام عمومي رزماري گياهي است علفي، پايا، داراي ساقه‌اي چوبي به ارتفاع نيم تا يك متر با برگ‌هاي سبز، دائمي و بسيار معطر، متقابل با كناره برگشته، باريك و دراز و نوك تيز.
سطح فوقاني برگ آن به رنگ سبز و سطح تحتاني به علت وجود كرك‌ها سبز مايل به سفيد است. گل‌هاي اين گياه كوچك و به رنگ آبي روشن است كه در كنار برگ‌ها مي‌رويد. قسمت مورد استفاده آن برگ و سرشاخه هاي گل دار آن است. اسانس آن از قسمت هوايي تهيه مي‌شود.
رزماري داراي دو عنصر ضد التهابي يعني «اسيد كارنوسيك» و «كارنوسل» است. اين دو عنصر براي COX-2 كه آنزيم ايجاد كننده درد و التهاب در بدن است نقش بازدارنده را بازي مي‌كنند.
تقويت سيستم ايمني
مصرف اين گياه به دليل دارا بودن خاصيت آنتي‌اكسيداني بالا و ضد التهابي به تقويت سيستم ايمني بدن كمك مي‌كند.
كمك به هضم غذا
رزماري اغلب براي درمان مشكلات گوارشي همچون به هم خوردگي معده، سوء هاضمه و يبوست و مشكلات گوارشي ديگر مورد استفاده قرار گيرد.
كمك به رشد مو
گياه رزماري همچنين موجب تحريك ريشه مو و رشد آن مي‌شود. بررسي‌ها نشان مي‌دهد افرادي كه دچار ريزش مو هستند، مي‌توانند مقداري افشرده اين گياه را روي پوست سر بمالند و سپس سرشان را ماساژ دهند.
كمك به گردش خون
مصرف روغن گياه رزماري به عنوان درماني طبيعي براي افرادي كه گردش خون ضعيف دارند، توصيه مي‌شود هرچند تاكنون هيچ مطالعه علمي براي تاييد اين تأثير رزماري انجام نشده است.
مصارف داخلي
* مقوي معده، محرك هضم و ترشح معدي و صفراآور است.
* چندين مطالعه، خواص ضد اكسيدان آن را اثبات كرده است؛ به طوري كه اين خاصيت رزماري از چاي سبز كمتر و از ويتامين E بيشتر است.
* تحقيقات ديگري خواص ضد اسپاسم ماهيچه‌هاي صاف و قلب، كاهش استرس، تسكين سردرد، تسكين آسم و درمان برونشيت آن را تائيد كرده است.
* تحقيقات متعددي خاصيت ضد سرطان آن را اثبات كرده و اسيد كارنوزيك موجود در آن داراي خاصيت قوي ضد ايدز (HIV) است.
* اسانس رزماري كه اصلي‌ترين تركيب آن است داراي خاصيت ضد ميكروب، ضد ويروس و ضد قارچ مي‌باشد.

* افزودن چند برگ رزماري به غذاهاي گوشتي، هضم غذا را سرعت مي بخشد.
* يكي از مصارف عمده رزماري به عنوان نگه دارنده و ضد اكسيدان، در ليكورها و صنايع گوشت و چربي مي‌باشد.
* محققان دريافتند، اين گياه هورمون هاي استروژن را كه باعث بروز سرطان سينه مي شود غيرفعال مي سازد.
* عصاره اين گياه، با محافظت از مواد تشكيل دهنده سلول هاي پوست از آسيب هاي پوستي مربوط به سن مانند چين و چروك پيش گيري مي كند.
* مصرف منظم عصاره رزماري، عملكرد كليه را بهبود مي بخشد، جريان ادرار را افزايش مي دهد و ماده معدني لازم مانند سديم و پتاسيم را حفظ مي كند.
* از آن جا كه اين گياه خاصيت ضدباكتريايي دارد، پارچه آغشته به چاي اين گياه را به زير بغل بماليد تا بوي نامطبوع از بين برود.
* براي به هوش آوردن فرد، پارچه آغشته به چند قطره روغن رزماري را جلوي بيني فرد قرار دهيد.
* رزماري گردش خون به سر و مغز را افزايش مي دهد.
نتايج اين آزمايش ها نشان مي داد كه عملكرد شركت كنندگان در اتاقي كه عطر رزماري در آن به مشام مي رسد درباره كارهاي مربوط به حافظه آينده بهتر از عملكرد شركت كنندگاني بوده است كه در اتاق بدون عطر قرار داشتند. تحقيقات پيشين نشان مي دهد كه مولكولهاي فرار عصاره روغنها از راه بيني جذب جريان خوني مي شوند. اين مواد عصب بويايي را به طور مستقيم در بيني تحريك مي كند كه اين امر در عملكرد مغز نيز تأثيرگذار است.
پيشگيري از سرطان
گروهي از تركيب‌هاي موجود در رزماري خاصيت ضد سرطاني دارند كه در مطالعات مختلف تأثير آن روي سرطان‌هاي پستان، پروستات، پوست و روده بزرگ مشاهده شده است.
تقويت روحيه
محققان معتقدند بوييدن رزماري علاوه بر تقويت حافظه در بهبود خلق و خو و افزايش روحيه مثبت در افراد نيز تأثيرگذار است.
كمك به درمان ميگرن
در طول قرن‌هاي گذشته رزماري به عنوان درمان طبيعي ميگرن شناخته شده است. افراد مبتلا به سردردهاي ميگرني مي‌توانند مقداري رزماري را در آب بجوشانند سپس با آن بخور دهند.
تسكين درد
رزماري نه تنها براي درد ميگرن موثر است بلكه روغن اين گياه مي‌تواند به عنوان درماني طبيعي براي بهبود دردهاي التهابي مفاصل و دردهاي عضلاني مورد استفاده قرار گيرد.
كاهش التهاب
* اين گياه سيستم دفاعي بدن را تقويت مي كند و ورم را كاهش مي دهد.
* روغن رزماري خاصيت ضدعفوني كننده دارد و به عنوان دهان شو براي رفع بوي نامطبوع دهان به كار برده مي شود.
* ماساژ دادن منظم پوست با اين روغن پوست را تقويت مي كند و خشكي پوست را نيز از بين مي برد.
مصارف موضعي
در پماد و لوسيون ها به عنوان ضد درد، مسكن روماتيسم مفاصل، و تسكين درد ماهيچه‌ها مصرف مي‌شود.
بهبود بوي دهان
گياه رزماري شست‌وشو دهنده طبيعي دهان محسوب مي‌شود. براي استفاده از اين خاصيت رزماري، مقداري از آن را داخل آب گرم خيس كنيد و پس از صاف كردن آن، مايع را داخل دهان شست‌وشو دهيد.
با خواص درماني رزماري يا اكليل كوهي بيشتر آشنا شويم.
تاريخچه
رزماري يكي از چاشني‌هاي پُرمصرف در آشپزي است. مردم مي‌گويند رزماري فقط در باغ خانه‌هايي رشد مي‌كند كه بانوي خانه، حقيقتاً ارباب خانه باشد. رزماري در طب سنتي به عنوان بند آورنده‌ي خون، مقوي، ضدنفخ، ضداسپاسم و معرق كاربرد دارد.
عصاره و روغن فرار آن، به منظور سقط جنين و افزايش خون‌ريزي قاعدگي، مصرف مي‌شود. كاربرد عصاره‌ي رزماري در مواد آرايشي بسيار متداول است و شواهد، خبر از تأثير لوسيون آن در تحريك رشد مو و جلوگيري از كچلي مي‌دهد.
گزارش‌هاي تاريخي مربوط به مصرف درماني رزماري، به عنوان يك گياه دارويي موجود مي‌باشد. رزماري از قديمي‌ترين گياهان شناخته شده‌ي دارويي است كه از قرن‌ها پيش، براي تقويت حافظه و فعاليت مغزي به كار مي‌رفته است.
منبع جغرافيايي
اكليل كوهي، گياه بومي نواحي مديترانه است؛ ولي در نواحي مختلفي از جهان كشت مي‌گردد. اين گياه از نواحي اسپانيا، مراكش، يوگسلاوي سابق و تونس صادر مي‌شود.
تركيبات مهم
مهم‌ترين تركيب اين گياه 5/2-1 درصد اسانس مي‌باشد. مواد موجود در اسانس رزماري شامل بورنئول، ليمونن، كامفن، 1و 8 سينئول، كامفر و آلفاپي نن است. تركيبات اسانس نيز به محل و شرايط كشت ارتباط دارد. تركيبات ديگر گياه اسيدهاي فنلي از جمله اسيد روزماريك، اسيد كافئيك و اسيد كلروژنيك هستند.
تحقيقات متعددي خاصيت ضد سرطان آن را اثبات كرده و اسيد كارنوزيك موجود در آن داراي خاصيت قوي ضد ايدز (HIV) است
همچنين ساليسيلات به مقدار زياد، فلاوونوئيدها، تركيبات تلخ دي ترپني مانند كارنوزول و تركيبات تري ترپتي، اجزاي تشكيل دهنده ديگر اين گياه هستند.
با خواص درماني رزماري يا اكليل كوهي بيشتر آشنا شويم.اثرات مهم
مهم‌ترين اثرات گزارش شده اكليل كوهي
سقط جنين كننده، ضد درد، ضد آلزايمر، ضد آريتمي، ضد باكتري، ضد آترواسكلروز، ضد سرطان، ضد شكنندگي عروق، ضدتشنج، ضدادم، ضدورم، ضدموتاژن، ضداكسيدان، ضدسم، ضدپروستاگلاندين، ضدتب، ضدعفوني كننده، ضداسپاسم، ضدويروس، ضدنفخ، ضدقارچ، ضدحشره، معرق، محرك، هضم كننده، ادرارآور، قاعده آور، محافظ كبد مقوي معده.
نكات قابل توجه
1- گياه اكليل كوهي بر اثر ماندن و كهنه شدن اسانس خود را از دست مي‌دهد و آثار آن كم مي‌شود، لذا بهتر است از گياهان خشك‌تر استفاده نمود. در اين صورت هر چه بوي آن قوي‌تر باشد بهتر است.
2- براي خشك كردن گياه بايد آن را در سايه خشك نمود تا از هدر رفتن اسانس آن در گرما جلوگيري شود.
3- براي نگه داري گياه بهتر است در ظروف فلزي و يا شيشه‌اي قرار گيرد.
ماساژ دادن منظم پوست با اين روغن پوست را تقويت مي كند و خشكي پوست را نيز از بين مي برد
4- در تحقيقاتي كه در سال 1380 توسط صالحي سورمقي و همكاران در دانشكده داروسازي تهران بر روي اسانس اكليل كوهي ناحيه تهران صورت گرفت مشخص شد كه تركيبات اصلي آن شامل Verbenone به ميزان 24 درصد، a-pinene به ميزان 5/18 درصد، Cineol و 1 به ميزان 5/11 درصد، Camphor به ميزان 3 درصد، Borneol به ميزان 7 درصد و Terpineol a-به ميزان 4 درصد مي‌باشند.
5- در تحقيقات مذكور مشخص شد كه اسانس گياه ايران در مقايسه با انواع تركيه، كوبا، اسپانيا، و ايتاليا و الجزاير از كيفيت خوبي برخوردار است. در اين مقايسه مشخص شد كه اسانس كوبا و اسپانيا با هم شباهت دارند. هم چنين دو اسانس تركيه و الجزاير به هم شبيه بودند و اسانس گياه ايران با چهار كشور مذكور تفاوت چشم گيري داشت كه مي‌تواند مربوط به شرايط آب و هوايي و جغرافيايي خاص ايران باشد.
استشمام كردن گياهان مي تواند به بيماران كمك كند كه داروي خود را سر وقت مصرف كنند و يا حتي به افراد فراموشكار كمك كند تا تولد دوستانشان را سر وقت تبريك بگويند.
در يك سري آزمايش هاي انجام شده با روغن عصاره رزماري، مشخص شده است كه اين گياه شانس به خاطرآوردن انجام كارهايي را در آينده 60 تا 75 درصد درمقايسه با افرادي كه اين روغن را بو نكرده اند، افزايش داده است. ساير تحقيقات نيز نشان مي دهد كه اين روغن سطح هوشياري را افزايش داده و به تقويت حافظه بلند مدت كمك مي كند. ارتباط رزماري با حافظه از مدتها پيش مطرح شده است به طوري كه شكسپير اين مسئله را در نمايشنامه هملت هم مطرح كرده است. اين گياه در علم پزشكي مدرن به عنوان مسكن خفيف و مشكلات هاضمه و ميگرن به كار مي رود.
هم چنين محلول‌هاي آن به صورت حمام جهت تحريك گردش خون موضعي موثر است.
در طب عوام از محلول‌ها با اشكال موضعي آن جهت اگزما و زخم‌ها نيز استفاده مي‌شود. رزماري داراي خاصيت حشره كش است.

با خواص درماني رزماري يا اكليل كوهي بيشتر آشنا شويم.
طريقه و مقدار مصرف
تهيه چاي: به 5- 2 گرم از خرد شده گياه (برگ و سرشاخه هاي گل دار) يك ليوان آب جوش اضافه كرده و پس از 15 دقيقه صاف كرده و ميل شود.
تهيه محلول حمام: به 50 گرم از خرد شده گياه (برگ و سرشاخه هاي گل‌دار) يك ليتر آب اضافه كرده و به مدت 10- 5 دقيقه مي‌جوشانيم.
سپس مدت 30- 15 دقيقه به حال خود مي‌گذاريم. آن گاه محلول را صاف نموده و آن را به آب وان حمام اضافه مي‌كنيم.
هم چنين مي‌توان محلول صاف شده را به بدن ماليد و يا جهت تقويت موي سر روي سر ريخته و با انگشتان چند دقيقه‌اي پوست سر را ماساژ داد.
در اين عمل اسانس‌هاي موجود در محلول باعث تحريك گردش خون پوست شده و به علت خون رساني بهتر به سلول‌ها در جلوگيري از ريزش مو تا حدي موثر است.
داروهاي گياهي
داروهاي گياهي تهيه شده از رزماري دو دسته هستند. در يك دسته از اسانس رزماري استفاده شده كه شامل پماد، لوسيون، كرم و روغن‌هاي حمام و ماساژ و غيره هستند. در دسته ديگر از عصاره هيدروالكلي آن به صورت محلول‌هاي خوراكي به عنوان ضد نفخ و مقوي معده استفاده مي‌شوند.
يك تيم از روانشناسان دانشگاه نورثومبريا در نيوكاسل بريتانيا اثرات روغن عصاره رزماري را بررسي كردند. دكتر مارك ماس كه قرار است نتايج اين تحقيقات را در همايش انجمن روانشناسي بريتانيا اعلام كند گفت: مزاياي استفاده از عطرها از طريق تحقيقات علمي مشخص مي شود.
وي افزود: در اين تحقيق ما روي حافظه مربوط به آينده متمركز شديم، حافظه اي كه دربرگيرنده توانايي به خاطر آوردن رويدادهايي است كه قرار است در آينده رخ دهد و كارهايي كه قرار است در آينده سر وقت انجام شوند. اين توانايي براي علمكرد روزانه حائز اهميت است.
روغن عصاره رزماري در اتاقي آزمايش شد كه در آن يك دستگاه خوشبو كننده هوا وجود داشت تا 5 دقيقه پيش از ورود افراد مورد آزمايش روشن شد.66 نفر در اين تحقيقات شركت كردند كه به طور تصادفي تعدادي از آنها در اتاقي با عطر رزماري و اتاقي بدون هيچ عطري قرار گرفتند.
در هركدام از اتاقها شركت كنندگان آزمايشي كه مربوط به ارزيابي عملكرد حافظه مربوط به آينده بود را انجام دادند. اين آزمايش ها دربرگيرنده كارهايي چون پنهان كردن اشياء و درخواست راي يافتن آنها در پايان جلسه آزمايشي نيز بود. همه آزمايش شوندگان سلامت و بزرگسال بودند.